Kernindicatoren

Nederland op veel ranglijsten in de top

In onderstaande tabel staan de belangrijkste kengetallen die aangeven hoe het Nederlandse bedrijvenbeleid ervoor staat. Hiervoor is onder meer gebruik gemaakt van verschillende internationale ranglijsten. Het ministerie van Economische Zaken streeft naar een koppositie voor Nederland op deze ranglijsten. De posities van Nederland en de ontwikkelingen worden hier kort toegelicht en worden elders op deze website uitvoeriger besproken.

Arbeidsproductiviteitsniveau: Nederland verliest terrein

Nederland staat in 2024 op de tiende plaats op de ranglijst van landen met de hoogste arbeidsproductiviteit ter wereld. Nederland is de afgelopen tien jaar gedaald op deze ranglijst. Dit komt mede doordat de arbeidsproductiviteit sinds 2008 nauwelijks meer stijgt. De groei van arbeidsproductiviteit blijft achter bij die van de VS en de andere top 10-landen. Oorzaak lijkt de terugloop in de aardgaswinning en de productiviteitprestaties van zzp-ers.

Meer over het arbeidsproductiviteitsniveau in Nederland

World Competitiveness Ranking

De World Competitiveness Ranking van het International Institute for Management Development (IMD) geeft aan hoe concurrerend 67 economieën wereldwijd zijn. In 2024 is Nederland hierop gedaald van de vijfde naar de negende plek.

Nederland scoort in 2024 slechter op efficiëntie van de overheid en van zakendoen. Ook onze infrastructuur wordt minder goed beoordeeld in internationaal perspectief. De meeste verslechteringen zijn zichtbaar bij indicatoren die percepties meten. Daarmee lijkt in eerste instantie vooral het sentiment ten aanzien van ons ondernemingsklimaat verslechterd te zijn.

Meer over de positie van Nederland op de ranglijst van IMD

European Innovation Scoreboard: Nederland innovatieleider

Op het European Innovation Scoreboard (EIS) staan de prestaties van EU-landen op het gebied van onderzoek en innovatie. Nederland staat in 2024 op de vierde plek. Nederland behoort tot de kopgroep van innovatieleiders in Europa, aangezien het met 25,7 procent meer dan 25 procent boven het EU-gemiddelde scoort.

Meer over de positie van Nederland op het EIS

R&D-intensiteit Nederland: boven EU, onder OESO-gemiddelde

Hoeveel geeft een land uit aan Research en Development (R&D)? R&D is belangrijk om nieuwe kennis te verkrijgen en is daarmee ook van invloed op mogelijke innovaties. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) publiceert jaarlijks nationale R&D-uitgaven ten opzichte van het Bruto Binnenlands Product (bbp) van het land.

In 2022 werd er in Nederland 2,26 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uitgegeven aan R&D. Dat is meer dan het gemiddelde (2,11 procent) van de EU. Nederland blijft wel achter bij het gemiddelde van de OESO-landen (2,73 procent).

Meer over de omvang van de R&D-investeringen in Nederland

Uitstoot broeikasgassen industrie neemt nauwelijks af

In 2023 stootte de industrie 46,6 Mton CO²-eq. aan broeikasgasemissies uit. Dit is een daling van 46 procent ten opzichte van 1990. De meest recente daling (vanaf 2021; dus de daling vanaf 53 Mton) kan grotendeels worden toegeschreven de daling van productie in de industrie ten gevolgen van de gestegen energieprijzen en groot onderhoud aan een van de hoogovens bij TSN. Deze uitstoot is geconcentreerd rond de vijf grote industrieclusters. Dit laat zien dat de ontwikkeling van de industriële productie sinds 1990 niet meer automatisch gepaard gaat met de uitstoot van broeikasgassen. Sinds 1990 is er sprake van een absolute ontkoppeling: een lagere industriële uitstoot van broeikasgas ging gepaard met een productietoename.

Meer over de uitstoot van broeikasgassen door de Nederlandse industrie

Kwaliteit ondernemersklimaat: NL behoort tot de koplopers

De National Entrepreneurship Context Index (NECI) van de Global Entrepreneurship Monitor 2023/2024 geeft aan hoe ondernemersvriendelijk een land is. Nederland staat in 2023 in deze index op de zevende plek van de 49 deelnemende landen. Dit is twee plaatsen lager dan in 2022. Nederland scoort vooral goed op het gebied van (toegang tot) ondernemersfinanciering en ondernemerschapsonderwijs. Nederland scoort ten opzichte van 2022 minder op ondernemerschapsbeleid, belastingwetgeving en bureaucratie.

Meer over de positie van Nederland op de NECI

Waardering ondernemingsklimaat door bedrijven neemt af, maar nog steeds voldoende

De Monitor Ondernemingsklimaat geeft inzicht in de staat van het Nederlandse ondernemingsklimaat. Middels een vragenlijst onder bestuurders en leidinggevenden van Nederlandse bedrijven, (micro)data over de bedrijvendynamiek en een kwalitatieve metastudie van internationale ranglijsten, levert de monitor feiten en cijfers op over de aantrekkelijkheid van het Nederlandse ondernemingsklimaat, evenals aanknopingspunten voor beleidsmatige verbetering.

Uit de eerste editie blijkt dat de waardering van het ondernemingsklimaat onder bedrijven afneemt (zowel in zijn algemeenheid als op deelfactoren), maar nog steeds voldoende is. Het belastingklimaat, financiering (en specifiek durfkapitaal), een voorspelbare langetermijnvisie van de overheid en het sentiment over het bedrijfsleven komen naar voren als algemene aandachtspunten. Percepties over de digitale, kennis- en fysieke infrastructuur laten juist een positief beeld zien. Ongeveer zestien procent van alle bedrijven overweegt vaak, regelmatig of voortdurend om bedrijfsonderdelen naar het buitenland te verplaatsen.

Klik hier voor het dashboard bij de Monitor Ondernemingsklimaat . Klik hier voor het onderzoeksrapport bij de Monitor Ondernemingsklimaat.

Digitale Nederlandse prestaties goed

In Nederland heeft 79 procent van de mkb-bedrijven tenminste een digitaal basisniveau in 2023. Dit volgt uit de Digital Economy and Society Index (DESI) van de Europese Commissie. Deze indicator is gebaseerd op hoeveel ieder mkb-bedrijf gebruikt maakt van twaalf digitale technologieën. In Europees verband staat Nederland op de derde plaats. Finland is koploper. Daar is het aandeel bijna 86 procent. In bijna alle top-10 landen neemt het aandeel in meer of mindere mate toe.

Meer over de positie van Nederland op de DESI

Maatschappelijke uitdagingen en sleuteltechnologieën

Het kabinet heeft 25 missies geformuleerd om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Die missies passen binnen de volgende vier thema’s:

• Energietransitie en duurzaamheid;
• Landbouw/water/voedsel;
• Gezondheid en zorg;
• Veiligheid.

De kabinetsmissies op de vier thema’s zijn leidend in het innovatiebeleid. De focus ligt op economische kansen van maatschappelijke uitdagingen en de bijdrage van sleuteltechnologieën aan oplossingen voor deze uitdagingen.

Van de projecten die in 2023 gebruik hebben gemaakt van het innovatie-instrumentarium heeft naar schatting ongeveer 35 procent betrekking op één van de vier maatschappelijke thema’s, waarmee zo’n 56 procent van het innovatiebudget is gemoeid. De percentages voor 2023 zijn gestegen ten opzichte van 2022.

Sleuteltechnologieën maken een brede toepassing van nieuwe technologieën in economie en samenleving uiteindelijk mogelijk. Ongeveer 39 procent van de projecten in 2023 die een beroep hebben gedaan op de regelingen om innovatie te stimuleren (exclusief de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk, WBSO) is gericht op een sleuteltechnologie. In euro’s uitgedrukt gaat zo’n 72 procent van de middelen (exclusief WBSO) om innovatie te stimuleren naar de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. Een stuk hoger dan de 65 procent in 2022.