Ga direct naar inhoud
Ondernemingsklimaat

Houd het vestigings- en investeringsklimaat attractief

Dankzij een sterk en concurrerend bedrijfsleven en aantrekkelijk ondernemingsklimaat kunnen we onze brede welvaart op hoog niveau houden. Om ondernemers te ondersteunen bij het vergroten van hun groeipotentieel en hen de kans te geven te doen waar zij goed in zijn, richt de overheid zich op het creëren van de juiste randvoorwaarden. Beleid richt zich onder meer op minder regeldruk voor het bedrijfsleven en een aanpak op specifieke knelpunten, zoals toegang tot financiering, netcongestie en beschikbaarheid van talent.

Hoe staat Nederland ervoor?

Voor dit tactische doel kijken we naar een aantal indicatoren die iets zeggen over het vestigings- en investeringsklimaat van Nederland in internationaal perspectief. De mate waarin het vestigings- en ondernemingsklimaat aantrekkelijk wordt bevonden hangt namelijk af van een groot aantal factoren, waaronder fiscaliteit, beschikbaarheid van personeel en talent, infrastructuur, ruimte, regeldruk en kwaliteit van de leefomgeving.

Uit verschillende internationaal vergelijkende ranglijsten blijkt dat Nederland er in algemene zin ronduit goed voor staat.

Nederland kent hoge positie op ranglijst concurrerende economieën

Nederland is ook in 2024 één van de meest concurrerende economieën ter wereld. Op de IMD World Competitiveness-ranglijst is Nederland wel gezakt van de vijfde naar de negende plaats. Singapore en Zwitserland voeren de lijst aan. Nederland moet EU-landen Denemarken (3), Ierland (4) en Zweden (6) voor zich dulden. Meer over de IMD World Competitiveness ranglijst.

Dashboard Monitor Ondernemingsklimaat

Van belang is ook om te kijken naar hoe ondernemers zélf het ondernemingsklimaat ervaren. De perceptie van het bedrijfsleven over het ondernemingsklimaat, veranderingen in de bedrijvendynamiek van Nederland en de positie van Nederland binnen internationaal vergelijkende onderzoeken worden periodiek bijgehouden in de Monitor Ondernemingsklimaat en het bijbehorende dashboard. Daaruit blijkt dat de waardering door het bedrijfsleven van het Nederlandse ondernemingsklimaat iets is gedaald, van een 6,7 in 2022 naar een 6,4 in 2023.

Klik hier voor het dashboard bij de Monitor Ondernemingsklimaat. 

Klik hier voor het onderzoeksrapport bij de Monitor Ondernemingsklimaat.

Een ondernemersvriendelijk land

Nederland is een van de meest ondernemersvriendelijke landen en is in Europa koploper op het gebied van ondernemerschapscultuur. Meer over de ondernemerschapscultuur in Nederland.

Welke knelpunten zien we?

Internationaal gezien staat het Nederlandse ondernemingsklimaat er (nog steeds) goed voor. Tegelijkertijd komt er veel op bedrijven af. Denk aan ontwikkelingen als digitalisering, internationalisering en verduurzaming. Deze ontwikkelingen bieden kansen, maar vergen ook flexibiliteit en aanpassingsvermogen.

Het belastingklimaat, uitvoerbare regelgeving, financiering (durfkapitaal), voorspelbaarheid en stabiliteit van beleid en het sentiment over het bedrijfsleven kunnen worden gezien als algemene aandachtspunten. Voor specifieke bedrijven en sectoren zijn ook beschikbaarheid van talent, fysieke ruimte en energie-infrastructuur problematisch. Een aantrekkelijk ondernemingsklimaat is geenszins een vanzelfsprekendheid en verdient daarom voortdurend aandacht.

Wat is onze ambitie?

Dit tactische doel draagt bij aan de ambitie van het kabinet om terug te keren in de top vijf van landen (wereldwijd) met een goede concurrentiepositie. Een aantrekkelijk ondernemingsklimaat stelt ondernemers in staat om te groeien en bij te dragen aan de transities waar we als samenleving voor aan de lat staan. 

Hoe gaan we dat realiseren?

Om het ondernemingsklimaat te versterken, zet dit kabinet onder meer in op stabiel en voorspelbaar (fiscaal) beleid en lastenverlichting voor bedrijven. Ook richt het kabinet zich op vermindering van netcongestie en behoud van de kwaliteit van mainports. Verder komt er meer ruimte voor economische bedrijvigheid, met nadruk op bedrijventerreinen en integrale regionale ontwikkeling. Voor de aanpak van regeldruk wordt een reductieprogramma uitgewerkt en gelet op betere afstemming van regelgeving op het mkb. Toegang tot talent, tenslotte, wordt verbeterd aan de hand van een productiviteitsagenda, die erop gericht is hetzelfde werk te doen met minder mensen. Verder zet dit kabinet het bestaande Actieplan Groene en Digitale Banen voort.

In meer algemene zin zet het kabinet verder in op het verbeteren van het ondernemingsklimaat door onder andere een Pact Ondernemingsklimaat te vormen, waarin diverse belanghebbenden afspraken maken op basis van wederkerigheid.

Om welke bedragen gaat het?

Voor verslagjaar 2023 stond er op de ontwerpbegroting 2025 van het ministerie van Economische Zaken ongeveer 11,5 miljard euro aan uitgaven vanuit het bedrijvenbeleid die aan dit tactische doel zijn te koppelen. Dit is inclusief het budgettair belang op transactiebasis in lopende prijzen in het geval van fiscale instrumenten.

Wat heeft het tot nu toe opgeleverd?

Het behouden van de kwaliteit van ons ondernemingsklimaat heeft hernieuwde aandacht gekregen in het beleid van het ministerie van EZ. Het is nu nog te vroeg om te zien wat die inspanningen precies hebben opgeleverd.

Een Monitor Ondernemingsklimaat in opdracht van het ministerie van EZ geeft inzicht in de verschillende aspecten die van invloed zijn op het ondernemingsklimaat en hoe zij zich ontwikkelen. De monitor geeft inzicht in knelpunten zodat het beleid daar gericht op ingezet kan worden.

Gerelateerde beleidsinstrumenten

Fiscale instrumenten

Kennisnetwerk