Ga direct naar inhoud

Verbeteren toegang tot financiering

Ondernemers hebben financiering nodig voor hun dagelijkse bedrijfsactiviteiten of voor investeringen in groei, innovatie, digitalisering en verduurzaming. Zonder passende financiering blijven goede ideeën liggen. Dat is slecht voor onze economie.

Hoe staat Nederland ervoor?

De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven daalt al jaren. De uitstaande kredietverlening door banken aan het mkb is in 2023 dan ook veel lager dan tien jaar geleden. Bedrijven maken meer gebruik van alternatieve financieringsvormen, waaronder durfkapitaal.

Vraag en aanbod financiering

De behoefte van mkb-bedrijven aan externe financiering nam af in vergelijking met eerdere jaren, volgens de Financieringsmonitor 2023 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De vraag naar bankleningen onder mkb-bedrijven neemt de laatste jaren structureel af. Volgens ondernemers daalt de beschikbaarheid van bankleningen echter sinds eind 2019 ook.

Meer over vraag en aanbod financiering

Omvang van financiering

De omvang van bancaire kredietverlening daalt, terwijl de omvang van alternatieve financiering en durfkapitaal stijgt.

Meer over omvang financiering

Welke knelpunten zien we?

Het is niet altijd vanzelfsprekend dat een bedrijf financiering krijgt. Dit kan komen door het beleid van de financier of door bedrijfseconomische redenen. Dat geldt zeker voor jonge, kleine en/of innovatieve bedrijven. De risico’s van financieren zijn de afgelopen jaren voor banken toegenomen. Toezichthouders stellen strengere eisen aan banken voor risicoafweging en risicoweging.

In 2024 zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd die inzage geven in de huidige staat van de financieringsmarkt, en knelpunten die op dit moment de toegang tot financiering beperken.  Uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Bedrijfsfinanciering komt naar voren dat het instrumentarium goed functioneert, maar dat er nog twee knelpunten resteren. Enerzijds is dat bij financiering van bedragen tot één miljoen euro in het bredere mkb en anderzijds is dat in de doorgroei fase van startups en scale-ups, doorgaans vanaf ongeveer tien miljoen euro.

Daarnaast is er een vijfjaarlijkse bredere meta-analyse van het risicokapitaalinstrumentarium uitgevoerd. Ook daaruit komt een overwegend positief beeld naar voren. Het beleid en de ingezette instrumenten hebben goed bijgedragen aan de Nederlandse mkb-financieringsmarkt. Toch blijven er ook volgens deze meta-analyse wel knelpunten, vooral voor het kleine mkb en scale-ups met kapitaalintensieve eerste opschalingsplannen waar doorgaans grote financieringsrondes nodig zijn.

Zie ook:

Wat is onze ambitie?

Door het verbeteren van de toegang tot financiering scoort Nederland structureel beter dan andere landen op het gebied van het extern financieringsgat. Het financieringsbeleid is er daarom op gericht om:

  • Het risico te verkleinen dat er te weinig gefinancierd wordt;
  • Nieuwe initiatieven te ondersteunen, ook op Europees niveau;
  • De marktwerking te verbeteren.

Hoe gaan we dat realiseren?

Er is een palet aan instrumenten die aangrijpen op kredietverlening en garanties aan bedrijven en met name het mkb. Specifiek richt het beleid zich verder op het verbeteren van marktwerking en het verbeteren van het aanbod. Daarbij wordt er verder ingezet op de versterking van de kapitaalmarktunie en de financieringsmarkt in Nederland, in het bijzonder de non-bancaire financieringsmarkt.

Verbeteren marktwerking

Goede informatie voor ondernemers over financieringsmogelijkheden is essentieel om de juiste keuzes te maken. Ook ontstaat er een gezonde concurrentie tussen financiers.

Er zijn regionale financieringstafels georganiseerd die ondernemers in contact brengen met verschillende financiers en die ook regionale financieringsnetwerken versterken.

De Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) hebben met steun van het ministerie van Economische Zaken (EZ) het ‘Investor Readiness’ programma ontwikkeld voor bedrijven die risicokapitaal willen ophalen. Dit helpt bedrijven om hun groeistrategie te bepalen en financierbaar te worden. Dit programma is vrijwel landelijk dekkend gemaakt.

Ook zet EZ zich, samen met Stichting MKB Financiering (SMF), in voor versteviging van de intermediaire adviesmarkt. SMF heeft in 2021 het keurmerk Erkend Financieringsadvies Mkb geïntroduceerd.

Verbeteren van het aanbod

EZ pakt de knelpunten aan de aanbodszijde op verschillende manieren aan.

  • EZ steunt SMF om de markt voor alternatieve financiering verder te professionaliseren en te zelfreguleren.
  • Alternatieve financiers kunnen steeds vaker geaccrediteerd worden voor garantieregelingen van de overheid zoals de BMKB.
  • In 2021 is het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) van start gegaan. DACI zal fondsen verstrekken aan niet-bancaire financiers die hiermee bedrijven kunnen bedienen.
  • EZ blijft het beleid intensiveren dat gericht is op het beschikbaar komen van risicokapitaal. Zo is bijvoorbeeld het Dutch Future Fund (DFF) gelanceerd in 2020. Met dit fonds wordt in andere risicokapitaalfondsen geïnvesteerd zodat de beschikbare hoeveelheid kapitaal voor Nederlandse innovatieve groeibedrijven vergroot wordt.
  • De ROM’s vormen een landsdekkend netwerk waarmee de toegang tot durfkapitaal voor ondernemers sterk verbeterd is.
  • In 2023 heeft Nederland bijgedragen aan het European Tech Champions Initiative (ETCI).
  • De slagkracht van Invest-NL wordt vergroot met 900 miljoen euro.

Om welke bedragen gaat het?

Voor verslagjaar 2023 stond er op de ontwerpbegroting 2025 van het ministerie van Economische Zaken ongeveer 137 miljoen euro aan uitgaven vanuit het bedrijvenbeleid die aan dit tactische doel zijn te koppelen. Dit is inclusief het budgettair belang op transactiebasis in lopende prijzen in het geval van fiscale instrumenten.

Beleidsinstrumenten

Fiscaliteiten

  • Persoonsgebonden Aftrekpost Durfkapitaal

Subsidiaire regelingen

  • R&D Mobiliteitssectoren (RDM) subsidieregeling

Kapitaalfaciliteiten