Tijdige realisatie verduurzamingsprojecten en ontwikkeling energie-infrastructuur industrie
Om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen moeten er industrieprojecten tijdig worden gerealiseerd. Dit vereist dat de randvoorwaarden op orde zijn voor infrastructuur, beschikbaarheid van groene elektronen en moleculen en de tijdige verlening van vergunningen.
Hoe staat Nederland ervoor?
Om de klimaat- en milieudoelstellingen voor 2030 te halen en de verduurzaming te versnellen, moeten de industrieprojecten en de voor de industrie relevante MIEK projecten tijdig worden gerealiseerd.
Meer over hoe staat Nederland ervoor op deze terreinen?
Welke knelpunten zien we?
Bij de interviews die de RVO houdt onder circa 30 bedrijven (grote uitstoters en verantwoordelijk voor 60 procent van de CO2-emissies) wordt inzichtelijk gemaakt tegen welke knelpunten de verduurzamingsprojecten aanlopen.
Er is in 2023 een duidelijke top drie aan ervaren belemmeringen: financiering (waaronder ook overheidssteun), infrastructuur (met name elektriciteit en CO2) en regelgeving/vergunningen (zie figuur). In vergelijking met 2022 wordt regelgeving/vergunning duidelijk minder en infrastructuur juist vaker als belemmering genoemd. Voor de tijdige aanleg van infrastructuur staan doorlooptijden van procedures, stikstof en voldoende uitvoeringscapaciteit in de weg. De knelpunten raken een groot deel van de verduurzamingsprojecten die nodig zijn om de klimaatdoelstelling voor 2030 te realiseren. Om de industrie tijdig te verduurzamen zullen deze knelpunten aangepakt en opgelost moeten worden.
Aantal ervaren belemmeringen naar type (uitgedrukt in % van het totaal en gewogen naar Kton CO2 emissiereductie)
| | CCS | Efficiëntie en restwarmte | Elektrificatie | Waterstof | Overig |
|---|---|---|---|---|---|
| 2022 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0,7 |
| 2023 | 0 | 0 | 0,1 | 0 | 0,7 |
| 2024 | 0,1 | 0,1 | 0,2 | 0,2 | 0,7 |
| 2025 | 0,9 | 0,5 | 0,2 | 0,3 | 1,6 |
| 2026 | 3,8 | 0,8 | 0,2 | 0,6 | 1,6 |
| 2027 | 4,3 | 0,8 | 0,2 | 1 | 2 |
| 2028 | 8 | 1 | 1,2 | 2,3 | 2 |
| 2029 | 8,8 | 1 | 2,4 | 2,8 | 6,3 |
| 2030 | 9,2 | 1,2 | 3,3 | 3,9 | 6,3 |
Wat is onze ambitie?
We dragen bij aan de tijdige realisatie van de industrieprojecten en voor de industrie relevante Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie & Klimaat (MIEK) projecten. We bieden duidelijkheid over de randvoorwaarden en versnellen de realisatie van randvoorwaarden waar mogelijk. De energie-infrastructuur wordt ontwikkeld en geprogrammeerd met oog voor de industrie.
Hoe gaan we dat realiseren?
Om de knelpunten met betrekking tot de randvoorwaarden tijdig op te lossen, is er het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie (NPVI). Er wordt gewerkt aan de realisatie van de energie-infrastructuur (MIEK) projecten die belangrijk zijn voor de verduurzaming van de industrie en de ontwikkeling en programmering van het toekomstige energiesysteem.
Nationaal Programma Verduurzaming Industrie
Middels het NPVI neemt de overheid de regie en zorgt ze voor de samenhang tussen de verschillende verduurzamingsinitiatieven binnen de industrie. De kern hierbij is een nauwe samenwerking tussen industrie, overheid en relevante belanghebbenden. Het NPVI stuurt hierbij op de tijdige realisatie van industrieprojecten, de versnelling van investeringsbeslissingen, en de tijdige en versnelde realisatie van de randvoorwaarden, indien mogelijk.
Het NPVI heeft hiertoe onlangs clusterreggiseurs aangesteld. Deze regisseurs fungeren als bruggenbouwers en sturen op de voortgang van projecten en het oplossen van knelpunten binnen hun cluster. De clusterregsisseurs zijn ook lid van de stuurgroep NPVI (hierin nemen verschillende ministers plaats, netbeheerders en vertegenwoordiging vanuit de sector) en kunnen cluster overstijgende problemen in de stuurgroep agenderen.
Concrete initiatieven binnen het NPVI omvatten onder andere de:
- Maatwerkaanpak van grote uitstoters van broeikasgassen
- De casusgerichte cluster 6 aanpak
- Financiële steunmaatregelen
Maatwerkaanpak
Grote uitstoters (top 15) vragen om realisatie van de benodigde randvoorwaarden om hun verduurzamingsprojecten te realiseren. Naast eventuele maatwerksubsidies gaat het hierbij ook om randvoorwaarden op het gebied van onder andere infrastructuur en vergunningen. De overheid werkt bij de maatwerkaanpak vanuit wederkerigheid. Dat betekent dat de overheid, in ruil voor extra emissiereductie (waaraan bedrijven zich committeren bij bindende maatwerkafspraken), zich committeert aan de tijdige realisatie van de randvoorwaarden zoals energie-infrastructuurprojecten (MIEK) om belangrijke, broeikasgas-reducerende verduurzamingsprojecten te kunnen realiseren.
Kamerbrief over voortgang maatwerkafspraken september 2023 | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl
Cluster 6 aanpak
Daarnaast worden, als onderdeel van het NPVI, cluster 6 bedrijven ondersteund vanuit het actieplan cluster 6. Hierbij wordt er gewerkt met een casusgerichte aanpak om knelpunten inzichtelijk te maken en gericht (en tijdig) op te lossen. De lessen die hierbij worden geleerd worden dan gedeeld en breder toegepast zodat dit de grote groep van bedrijven in cluster 6 kan bedienen.
Actieplan cluster 6 Gericht op oplossingen | Rapport | Rijksoverheid.nl
MIEK en pMIEK projecten
Om deze verduurzamingsprojecten van bedrijven tijdig te kunnen realiseren is ook duidelijkheid en versnelling nodig van voor de industrierelevante energie-infrastructuur. Voor de nationale energie-infrastructuur zijn de prioritaire projecten inmiddels benoemd in het MIEK en wordt er gewerkt aan de uitvoering. Binnen dit programma werkt de overheid samen met industrie, energieproducenten en netbeheerders om projecten voor de infrastructuur van energie en grondstoffen te versnellen. De projecten binnen het MIEK komen voort uit de energiestrategieën van de zes Nederlandse industriële clusters. Op provinciaal niveau zijn de pMIEKs uitgewerkt waarin projecten die van regionaal belang zijn en op regionale schaalniveau in kaart worden gebracht en worden versneld.
We hebben het hier onder andere over de verzwaring van het elektriciteitsnet, de ontwikkeling van de waterstofinfrastructuur, de verbinding tussen industrieclusters via de Delta Rhine Corridor en de realisatie van CCS infrastructuur. De infrastructuur die voor de industrie wordt aangelegd kan ook een belangrijke bijdrage leveren aan de energietransitie binnen andere sectoren en het realiseren van de nationale klimaatdoelstellingen.
Zie ook:
Kamerbrief Voortgang meerjarenprogramma Infrastructuur, Energie en Klimaat
Projectboek Nationale infrastructuurprojecten in Nederland 2024
Om welke bedragen gaat het?
Voor verslagjaar 2023 stond er op de ontwerpbegroting 2025 van het ministerie van Economische Zaken ongeveer 258 miljoen euro aan uitgaven vanuit het bedrijvenbeleid die aan dit tactische doel zijn te koppelen. Dit is inclusief het budgettair belang op transactiebasis in lopende prijzen in het geval van fiscale instrumenten.
Wat heeft het tot nu toe opgeleverd?
Het beleid voor dit tactische doel is nog maar net ingezet. We gaan de voortgang van dit beleid volgen middels de monitor NPVI die in oprichting is.