Hoe staat Nederland ervoor?

Emissies industrieclusters

In 2023 stootte de industrie 46,6 Mton CO2-eq. aan broeikasgasemissies uit. Dit is een daling van 46 procent ten opzichte van 1990. De meest recente daling (vanaf 2021; dus de daling vanaf 53 Mton) kan grotendeels worden toegeschreven de daling van productie in de industrie ten gevolgen van de gestegen energieprijzen en groot onderhoud aan een van de hoogovens bij TSN. Deze uitstoot is geconcentreerd rond de vijf grote industrieclusters:

• Rotterdam-Moerdijk
• Noordzeekanaalgebied
• Zeeland/West-Brabant
• Noord-Nederland
• Chemelot

Deze clusters zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor ongeveer 90 procent van de uitstoot van de industrie die voornamelijk afkomstig zijn uit de (basis) industrie (zoals de chemie, staal en raffinage sector). Cluster zes bevat de overige industrie die o.a. bestaat uit ruim 200 bedrijven die onder de CO2-heffing vallen en verspreid zijn over het land. Dit betreft voornamelijk bedrijven in sectoren zoals de voedingsmiddel- en papierindustrie.

Emissie-intensiteit Nederlandse industrie

De Nederlandse industrie stoot voor haar toegevoegde waarde (emissie-intensiteit) en productievolume relatief veel broeikasgassen uit in vergelijking met andere landen. Hoewel de emissie-intensiteit van de (klimaatsector) industrie in Nederland afneemt over de periode 2015 tot 2021, blijft Nederland ruim achter bij de top-tien-landen met de laagste emissie-intensiteit.

Ook op installatie niveau blijkt dat Nederlandse industriële installaties relatief uitstootintensief zijn vergeleken met hun concurrenten in andere Europese landen. Van de 282 bedrijven uit Nederland die zijn meegenomen in het onderzoek van de emissieautoriteit (NEa), presteert acht procent beter dan het benchmarkniveau (de tien procent meest CO2-efficient presterende installaties van Europa).

Finaal energieverbruik

De industrie verbruikt elektriciteit, warmte, aardgas en andere brandstoffen voor de verwerking van grondstoffen en halffabricaten. In 2022 heeft de industrie een finaal energie verbruik van 513,5 PetaJoule, een lichte daling ten opzicht van de 560,9 PetaJoule die een jaar eerder werd verbruikt. Deze daling is voor een groot deel gerelateerd aan de gestegen energieprijzen.  Het aandeel hernieuwbare energie in het finale energieverbruik in de industrie stijgt over de periode 2011-2016, van 0,5% naar ongeveer 1%, en blijft daarna relatief stabiel. Het aandeel fossiele energie in het finale energieverbruik in de industrie stijgt ook van 52% in 2011 naar ongeveer 58% in 2016 en daalt daarna naar 57% in 2021.

Milieu-investeringen

Om de Nederlandse industrie te verduurzamen zijn investeringen nodig in systemen, technieken en apparaten die bijdragen aan broeikasgasemissie-reductie, een beter milieu en/of duurzaam grondstof- en energieverbruik. In 2020 investeerden bedrijven in de nijverheid (excl. bouw) en energie bijna 2,9 miljard euro in milieu. In de klimaatsector industrie betrof dit 562 miljoen euro in 2020. De afgelopen jaren steeg het aandeel milieugerelateerde investeringen (in de totale investeringen) van 3,2 procent in 2015 naar 5,6 procent in 2020. Veel investeringsbeslissingen omtrent verduurzaming vinden in of voor 2025 plaats, waardoor milieu-investeringen naar verwachting gaan toenemen.

Industrieprojecten

Om emissiereductie van broeikasgassen tijdig te laten plaatsvinden is het essentieel dat industrieprojecten worden uitgevoerd die bijdragen aan verduurzaming. Jaarlijks houdt de RVO met circa 30 bedrijven (grote uitstoters; samen verantwoordelijk voor 60% van de CO2-emissies) interviews om inzichtelijk te maken welke verduurzamings-plannen deze bedrijven hebben. Uit deze interviews blijkt dat bedrijven binnen de (klimaatsector) industrie projecten gepland hebben waarmee 24 Mton aan emissies kunnen worden gereduceerd, mits aan randvoorwaarden (infrastructuur, vergunningen en financiering) is voldaan. Een groot deel van deze projecten valt onder de maatwerkaanpak. Deze reductie wordt voornamelijk bereikt binnen de klimaatsector industrie na 2026, door de inzet van CCS en hernieuwbare waterstof. Van de geplande CCS projecten betreft een groot gedeelte koolstofarme-waterstofprojecten. De meeste investeringsbeslissingen vinden in of voor 2025 plaats.

Ontwikkeling nieuwe technieken

De verduurzaming van de industrie resulteert ook in nieuwe bedrijvigheid en zet aan tot innovatieve oplossingen die kansen biedt om de industriële concurrentiekracht te versterken. Zo worden technieken ontwikkeld om duurzamer om te gaan met grondstoffen en energie, om circulariteit te bevorderen en tegelijkertijd emissies en de negatieve effecten op de leefomgeving van de industrie te verminderen. In 2023 zijn 73 installaties opgeleverd (met steun vanuit het innovatie-instrumentarium) die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van de nieuwe duurzame industrie. In 2022 waren dit er 44.