Ga direct naar inhoud

Financiële ondersteuning bij verduurzaming industrie

Verduurzaming van het bedrijfsleven, en met name de energie-intensieve industrie, vergt grote investeringen. Bedrijven worden hierbij, onder bepaalde voorwaarden, financieel ondersteund door de overheid. Het gaat hierbij om zowel generieke instrumenten die de toepassing en opschaling ondersteunen van technieken, systemen of apparaten die nog onrendabel zijn maar belangrijk zijn voor verduurzaming. Ook gaat het om ondersteuning bij investeringen die bijdragen aan versnelde verduurzaming.

Hoe staat Nederland ervoor?

Meer over hoe staat Nederland ervoor?

Welke knelpunten zien we?

Verduurzaming, energiebesparing of energie-innovatie reduceren de energierekening en/of het bedrag dat benodigd is om emissierechten te kopen. Maar niet altijd wegen deze opbrengsten op tegen de investeringen die benodigd zijn. Als deze technieken niet ondersteund worden, verduurzaamd de industrie en het bedrijfsleven niet tijdig of worden deze technieken niet rendabel. Het gaat hierbij dus niet om maatregelen die verplicht zijn (conform bijv. energiebesparingsplicht).

Daarnaast zien we de volgende twee meer specifieke aandachtspunten:

Grote vernieuwende en unieke verduurzamingsprojecten

Grote vernieuwende en unieke projecten die bijdragen aan de verduurzaming van de industrie en de opbouw van nieuwe duurzame industrie komen moeizaam tot stand. Oorzaak? Het huidige instrumentarium ziet niet voldoende toe op ondersteuning van deze type projecten. Financiering komt in de markt niet tot stand en opschaling van deze technieken naar commerciële schaal zijn duur, waardoor de opschaling niet snel tot stand komt. De technieken zijn wel nodig om de klimaat- en circulariteitsdoelstellingen te realiseren.

Informatievoorziening verduurzaming mkb

Daarnaast zijn er knelpunten bij de ondersteuning van verduurzaming bij het mkb. Uit het klantreis-onderzoek blijkt dat mkb-bedrijven vaak niet de kennis hebben over financiering van verduurzaming. Het gaat hier onder andere om de mate waarin verduurzaming rendabel kan zijn en de regelingen die beschikbaar zijn om verduurzaming en energiebesparing en -efficiëntie te stimuleren.

Wat is onze ambitie?

Wij zorgen voor een doelmatig en doeltreffend instrumentarium die de industrie financieel ondersteunt bij de verduurzaming in Nederland. Het gaat hierbij om generieke milieu bevorderende instrumenten die de toepassing en opschaling ondersteunen van technieken, systemen of apparaten die nog onrendabel zijn, maar belangrijk zijn voor verduurzaming. Ook gaat het om ondersteuning bij investeringen die bijdragen aan versnelde verduurzaming. Niet alleen generiek maar eventueel ook op maat. Daarnaast zorgen we voor goede toegankelijkheid tot dit instrumentarium voor groot-, midden- en kleinbedrijf.

Hoe gaan we dat realiseren?

Generieke instrumenten en maatwerksubsidies

De industrie en breder het bedrijfsleven worden financieel ondersteund met een brede en complementaire set aan subsidies voor technieken die nog niet rendabel zijn en bijdragen aan een beter milieu en klimaat. Wij doen dit onder andere via de:

Daarnaast kunnen bedrijven die onder de maatwerkaanpak vallen, en dus extra emissiereductie willen en kunnen realiseren en daardoor bijdragen aan versnelde verduurzaming, met maatwerksubsidiëring worden ondersteund. Hierbij zijn de generieke instrumenten voorliggend en is rekening gehouden met de Europese staatsteunkaders. Pas wanneer deze niet toereikend of toepasbaar zijn, kan maatwerksubsidiëring worden overwogen. Voorafgaand aan deze subsidies vindt een grondige analyse plaats (zie voor een uitgebreidere toelichting de kamerbrief Voortgang maatwerkafspraken september 2023). De maatwerkaanpak is ook uitgebreid naar de grotere uitstoters in cluster 6.

Nationale Investeringsregeling Klimaatprojecten Industrie

Om grote vernieuwende en unieke projecten die bijdragen aan de verduurzaming van de industrie en de opbouw van nieuwe duurzame industrie te ondersteunen is er een nieuw financieringsinstrument in ontwikkeling, de Nationale Investeringsregeling Klimaatprojecten Industrie (NIKI). Dit instrument is gericht op omvangrijke opschalingsprojecten met betrekking tot complexe doorbraaktechnologieën van demonstratie naar commerciële schaal, dan wel met betrekking tot bewezen technologieën met een onrendabele top die niet door het huidige instrumentarium worden ondersteund en die leiden tot een significante reductie van CO2 en andere broeikasgasemissies. De NIKI wordt in de laatste helft van 2024 geconsulteerd en naar verwachting in 2025 geopend. De benodigde middelen hiervoor zijn in de begroting voor 2025 opgenomen (ongeveer 85 miljoen euro).

Verduurzaming mkb

We verbeteren de toegankelijkheid van het instrumentarium dat gericht is op de ondersteuning van het mkb bij verduurzaming. We zorgen voor betere communicatie en gaan overlap tegen in de ondersteuning (instrumenten zijn nu belegd bij vijf ministeries). In 2023 is inzichtelijker gemaakt welke programma’s en regelingen er zijn. De ministeries werken samen om het geheel nog effectiever en efficiënter te maken. Er is een groenluik in de Borgstelling mkb-kredieten (BMKB) van start gegaan, waarmee ondernemers gemakkelijker via een borgstelling een lening kunnen krijgen bij een kredietverstrekker.

Om welke bedragen gaat het?

Voor verslagjaar 2023 stond er op de ontwerpbegroting 2025 van het ministerie van Economische Zaken ongeveer 243 miljoen euro aan uitgaven vanuit het bedrijvenbeleid die aan dit tactische doel zijn te koppelen. Dit is inclusief het budgettair belang op transactiebasis in lopende prijzen in het geval van fiscale instrumenten.

Wat heeft het tot nu toe opgeleverd?

Het beleid op dit tactische doel is nog maar net ingezet. We gaan de komende tijd de voortgang volgen met de monitor Nationaal Programma Verduurzaming Industrie die wordt opgezet.

Beleidsinstrumenten