Verdiepende analyse van aanbestedingen via TenderNed: de relatie tussen kenmerken en kansen van bedrijven in Nederland

Dit onderzoek gaat een stap verder dan het BAT-lab onderzoek uit 2023, dat al waardevolle inzichten bood over welke bedrijven zich inschreven op aanbestedingen en degenen die deze opdrachten uiteindelijk gegund kregen. In dit vervolgonderzoek kijken we niet alleen of deze verschillen blijven bestaan wanneer we rekening houden met andere relevante kenmerken, maar ook wat de onderlinge verhouding is tussen deze kenmerken op de kans op uitnodiging, inschrijving en gunning van opdrachten. We gebruiken hiervoor aanbestedingsdata van TenderNed over onderhandse en openbare procedures uit de periode 2017-2021, gekoppeld aan de microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Belangrijkste bevindingen:

• Bedrijfsgrootte hangt verreweg het sterkst samen met de kans op deelname aan het aanbestedingsproces. Grotere bedrijven schrijven zich eerder in op openbare aanbestedingen dan kleinere bedrijven, en hebben vervolgens ook een grotere kans om de opdracht binnen te halen. Bij onderhandse aanbestedingen is het beeld iets anders. De rol van bedrijfsgrootte is eveneens relevant, al lijken aanbesteders hier kleinere bedrijven wel vaker uit te nodigen. Mogelijk speelt de kleinere omvang van de opdrachten hier een rol.
• Ook andere bedrijfskenmerken beïnvloeden de deelname in het aanbestedingsproces. Het effect is echter wel veel minder groot dan die met bedrijfsgrootte.
  • Niet verassend worden bedrijven vaker uitgenodigd of schrijven zich vaker in voor opdrachten die aansluiten bij hun specifieke expertise (het type van de opdracht). Bij de kans op gunning van openbare aanbestedingen vinden we echter tegenovergestelde effecten. Meer inschrijvingen binnen een sector leidt namelijk tot grotere concurrentie en daardoor lagere kans op gunning.
  • Productieve bedrijven worden vaker uitgenodigd voor onderhandse aanbestedingen, en schrijven zich, in iets mindere mate, ook vaker in op openbare aanbestedingen. Ook heeft met name de categorie van de meest productieve bedrijven meer kans om de openbare aanbesteding gegund te krijgen. Mogelijk dat productievere bedrijven de opdracht tegen een betere prijs-kwaliteit verhouding kunnen aanbieden, maar dat is niet onderzocht.
  • Bedrijven die gebruikmaken van de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) doen vaker mee aan aanbestedingen, al neemt dit effect af naarmate het aantal uren aan speur- en ontwikkelingswerk (S&O) toeneemt. Bij gunning speelt WBSO zelfs een grotere rol dan bedrijfsgrootte; hoe hoger het aantal S&O-uren, hoe groter de kans op gunning. Blijkbaar speelt het innovatieve karakter van bedrijven een rol in het mee doen aan het aanbestedingsproces en het krijgen van een gunning.
  • Oudere bedrijven hebben een iets grotere kans op inschrijving en uitnodiging, vooral bij onderhandse aanbestedingen. Dit komt waarschijnlijk door hun grotere netwerk en bekendheid. De leeftijd van een bedrijf heeft echter geen statistisch significante invloed op de kans op gunning bij openbare aanbestedingen.

Meer weten?
Onder 'Downloads' vindt u het volledige onderzoek naar de relatie tussen kenmerken en kansen in het aanbestedingsproces van bedrijven in Nederland.