Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)
De Europese Unie (EU) wil de economische verschillen tussen de Europese regio's verkleinen. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert projecten voor het mkb die de economie slimmer, sterker en groener maken.
In het kort
- In 2023 worden de laatste projecten van de Interreg V periode (2014-2020, met een uitloop naar 2023) afgerond en is in 2022 gestart met projecten voor de nieuwe Interreg VI periode (2021-2027).
- Nederland ontving 510 miljoen euro van de Europese Unie (EU) voor vier regionale EFRO-programma's (Interreg V periode). Voor de Interreg VI periode ontvangt Nederland 506 miljoen euro.
- De vier regionale EFRO-programma’s telden 3.541 Nederlandse deelnemers.
- Nederland ontving extra geld vanuit het REACT-EU fonds.
- De REACT-EU projecten telden 1.068 Nederlandse deelnemers.
- In totaal waren er in de periode 2015-2023 ruim 4.500 deelnames (waarvan ruim 1.800 Nederlandse) aan de grensoverstijgende Interreg A programma’s. Een derde van de deelnames behoorde tot het mkb.
Hoe werkt het?
Het EFRO is bedoeld om de economische verschillen tussen de Europese regio’s te verkleinen. Het fonds is vooral bedoeld voor de minder ontwikkelde regio's in Europa. Meer ontwikkelde regio’s kunnen het fonds gebruiken om de concurrentiepositie en de werkgelegenheid te verbeteren.
In de periode 2021-2027 zijn de EFRO programma’s in Nederland vooral gericht op:
- Concurrerender en slimmer maken, door innovatie, digitalisering en digitale connectiviteit van kleine en middelgrote ondernemingen te verbeteren en
- Groener, koolstofarm en veerkrachtig maken.
Financiering van EFRO-programma’s is een gedeelde verantwoordelijkheid van de Europese Commissie, nationale en regionale overheden in de lidstaten. Naast elke euro van de EU wordt minimaal één nationale euro ingezet, waardoor een hefboomeffect ontstaat.
De overheden van de lidstaten kiezen welke projecten worden gefinancierd en nemen de verantwoordelijkheid voor het dagelijks beheer.
In Nederland zijn er vier landsdelige Operationele Programma’s (OP). Elk OP ontvangt geld vanuit het EFRO en nationale financiering.
Dit geld is gebudgetteerd voor de EFRO-periode 2014-2020 (met een uitloop tot 2023). De uitvoering van elk operationeel programma is georganiseerd in regionale samenwerkingsverbanden:
- OP Noord (Samenwerkingsverband Noord-Nederland met provincies Friesland, Groningen en Drenthe),
- OP Oost (provincies Overijssel en Gelderland),
- OP Zuid (Stimulus Programmamanagement, provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg),
- OP West (Kansen voor West II met provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland).
In Nederland zijn er ook vier grensoverstijgende EFRO Interreg A-programma’s:
- Duitsland-Nederland (DU-NL),
- Euregio Maas-Rijn (EMR),
- Vlaanderen-Nederland (VL-NL),
- Twee Zeeën (kustzones Engeland, Frankrijk, België en Nederland).
NB: In de programma-periode VI (2021-2027) is het programma 2 Zeeën i.v.m. de Brexit niet gecontinueerd.
Zie ook
Complete uitleg over het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
Om welke bedragen gaat het?
EFRO landsdelige programma’s uit de Interreg V periode
In de periode 2014-2020 (met een uitloop tot 2023) ontving Nederland 510 miljoen euro van de Europese Unie (EU).
Naast elke euro van de EU dragen nationale en decentrale overheden plus private partijen minimaal één nationale euro bij.Hierdoor ontstaat een hefboomeffect waardoor in de periode 2015-2023 in totaal 1.753,2 miljoen euro kon worden geïnvesteerd.
Verdeling gecommitteerd budget afkomstig van de Europese Unie (€ mln), 2015-2023
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | REACT-EU 2021 | REACT-EU 2022 | REACT-EU 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| OP NOORD | 2,9 | 8,8 | 19,9 | 7,2 | 35,5 | 31,3 | 7,4 | 0,2 | 0 | 25,8 | 26,1 | 0 |
| OP OOST | 2,9 | 18,8 | 17 | 16,7 | 16 | 21 | 3,7 | 0 | 0 | 36,5 | 58,3 | 0 |
| OP ZUID | 13,1 | 20,9 | 20,9 | 6,9 | 16,2 | 17,3 | 2,1 | 0 | 0 | 42,7 | 3,8 | 0 |
| OP WEST | 3,6 | 45,7 | 15,3 | 59,7 | 23,6 | 18,9 | 11,4 | 2,2 | 6,1 | 69,5 | 8,8 | 3,7 |
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | REACT-EU 2021 | REACT-EU 2022 | REACT-EU 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| OP NOORD | 0 | 0,2 | 0 | 4,4 | 5 | 4,2 | 5,7 | 0,6 | 0 | 4,1 | 3 | 0 |
| OP OOST | 0 | 8,6 | 6,2 | 2 | 1 | 0,8 | 0 | 0 | 0 | 5,9 | 0 | 0 |
| OP ZUID | 4,4 | 4,4 | 2,7 | 0 | 1,6 | 5,6 | 0,7 | 0 | 0 | 5,9 | 0,6 | 0 |
| OP WEST | 1,4 | 14,7 | 3,6 | 7,1 | 3,6 | 2 | 0,6 | 0 | 0,7 | 10,2 | 0,7 | 0 |
| tot en met 2023 | EFRO landsdelig, verdeling totale projectkosten (€ 1.753,2 mln) naar herkomst financiering |
|---|---|
| EU-bijdrage | 493,2 |
| EZK-cofinanciering | 91,8 |
| Overige financiering | 1168,3 |
EFRO landsdelige programma’s uit de Interreg VI periode
Voor de nieuwe Interreg VI periode zijn in 2022 zeventien projecten gestart en in 2023 150 projecten. Hierin is in 2022 35,4 miljoen euro geïnvesteerd en in 2023 269,3 miljoen euro. In 2022 waren er 38 Nederlandse deelnemers betrokken, in 2023 518 deelnemers. 95 procent van deze deelnemers behoorde tot het mkb.
REACT-EU herstelprogramma’s
In de periode 2021 tot en met 2023 kwam vanuit de EU 275,2 miljoen euro extra geld beschikbaar voor herstelprojecten als gevolg van de Covid-19-crisis. Dit budget uit de Recovery Assistance for Cohesion and the Territories of Europe (REACT-EU) regeling is besteed aan extra projecten met een eigen thema: bevordering van economisch herstel van de Covid-19-crisis en voorbereiding van een groen, digitaal en veerkrachtig herstel van de economie.
In totaal is er voor 609,5 miljoen euro projectkosten uitgegeven aan REACT-EU projecten.
De REACT-EU projecten zijn apart van de landsdelige EFRO-programma’s weergegeven.
Verdeling gecommitteerd budget afkomstig van REACT-EU (€ mln), 2021-2023
| 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|
| OP NOORD | 25,8 | 26,1 | 0 |
| OP OOST | 36,5 | 58,3 | 0 |
| OP ZUID | 42,7 | 3,8 | 0 |
| OP WEST | 69,5 | 8,8 | 3,7 |
| tot en met 2023 | REACT-EU, verdeling totale projectkosten (€ 609,5 mln) naar herkomst financiering |
|---|---|
| EU-bijdrage | 275,2 |
| EZK-cofinanciering | 30,3 |
| Overige financiering | 304 |
EFRO Interreg A programma’s vanuit de Interreg V periode
Deze grafieken gaan over de projecten uit de Interreg V periode. In 2023 is aan geen enkel project subsidie verleend. De cumulatieve uitputting van de door de EU en EZK beschikbaar gestelde budgetten is daarmee gelijk aan die in 2022.
Gecommitteerd budget afkomstig van de Europese Unie (€ mln), 2015-2023
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2-Zeeen | 4,4 | 66,9 | 53,2 | 25,2 | 91,1 | 14,5 | 0 | 0 | 0 |
| DU-NL | 33,3 | 77,8 | 54 | 24,5 | 25,8 | 5,7 | 1,4 | 0 | 0 |
| VL-NL | 0 | 74,2 | 26,2 | 12 | 21,4 | 18,3 | 2,3 | 0 | 0 |
| EMR | 0 | 17,4 | 18,3 | 27,9 | 0 | 19,3 | 16,6 | 6,6 | 0 |
| Totaal | 37,7 | 236,3 | 151,7 | 89,6 | 138,3 | 57,8 | 20,3 | 6,6 | 0 |
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2-Zeeen | 0,6 | 0,7 | 1 | 0,4 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| DU-NL | 6,4 | 5,4 | 3,8 | 1,1 | 1,5 | 0,3 | 0 | 0 | 0 |
| VL-NL | 2,1 | 5,7 | 3,8 | 0,8 | 1,8 | 0,6 | 0,3 | 0 | 0 |
| EMR | 0,9 | 0 | 0,3 | 0,6 | 0 | 1,1 | 0,3 | 0 | 0 |
| Totaal | 10 | 11,8 | 8,9 | 2,9 | 7,3 | 2 | 0,6 | 0 | 0 |
EFRO Interreg A programma’s vanuit de Interreg VI periode
Voor de nieuwe Interreg VI periode zijn in 2022 twintig projecten gestart en in 2023 63 projecten. Hierin is in 2022 37,8 miljoen euro geïnvesteerd en in 2023 240,8 miljoen euro. In 2022 waren er 87 deelnemers betrokken (waarvan achttien Nederlandse mkb) en in 2023 543 deelnemers (waarvan 252 Nederlandse mkb).
Wie profiteren ervan?
EFRO landsdelige programma’s uit de Interreg V periode
In de periode 2015-2023 waren er 3.541 Nederlandse deelnemers aan EFRO-landsdelige projecten. 63 procent van de deelnemers behoort tot het mkb.
REACT-EU herstelprogramma’s
Vanaf 2021 is er nieuw geld beschikbaar gekomen voor herstelprojecten als gevolg van de Covid-19 crisis. 1.068 Nederlandse partijen nemen deel aan de REACT-EU projecten. 70 procent van de deelnames zijn bedrijven, veelal vanuit het mkb.
Aantal deelnemers naar type, 2015-2023
| Grootbedrijf | MKB | Onderwijs | Onderzoek | Overheid | Overig | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2015 | 5 | 317 | 21 | 9 | 4 | 13 |
| 2016 | 50 | 569 | 87 | 70 | 10 | 93 |
| 2017 | 31 | 328 | 73 | 23 | 20 | 76 |
| 2018 | 49 | 284 | 76 | 53 | 11 | 48 |
| 2019 | 38 | 240 | 72 | 21 | 21 | 50 |
| 2020 | 23 | 331 | 32 | 75 | 24 | 35 |
| 2021 | 15 | 108 | 8 | 33 | 6 | 22 |
| 2022 | 0 | 26 | 1 | 3 | 1 | 1 |
| 2023 | 0 | 30 | 0 | 1 | 1 | 3 |
| REACT-EU 2021 | 24 | 379 | 32 | 64 | 30 | 70 |
| REACT-EU 2022 | 20 | 265 | 2 | 56 | 2 | 62 |
| REACT-EU 2023 | 0 | 60 | 0 | 1 | 0 | 1 |
EFRO Interreg A programma’s vanuit de Interreg V periode
In totaal waren er in de periode 2015-2023 (Interreg V) 4.519 deelnames (waarvan ruim 1.800 Nederlandse) aan de grensoverstijgende Interreg A programma’s. 32 procent van de deelnames behoorde tot het mkb.
Het D-NL programma telt in de periode 2015 tot en met 2023 met 1.843 participanten het grootste aantal deelnemers. Hiervan is de helft uit Nederland.
40 procent van de deelnemers aan D-NL behoort tot het mkb. Bij het D-NL programma zijn tevens de meeste EU- en EZK-middelen gecommitteerd.
Aantal Nederlandse deelnames Interreg A naar type en programma, 2015-2023
| MKB | Grootbedrijf | Onderwijs | Onderzoek | Overheid | Overig | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2-Zeeën | 102 | 0 | 9 | 254 | 273 | 245 |
| DU-NL | 730 | 112 | 168 | 242 | 399 | 192 |
| VL-NL | 621 | 88 | 314 | 0 | 145 | 170 |
| EMR | 15 | 4 | 169 | 5 | 118 | 144 |
Voorbeelden van projecten
Voor voorbeelden van projecten, kijk op de sites van de verschillende regionale samenwerkingsverbanden:
Nederlandse regio’s
- Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) (OP Noord)
- GO-Gelderland Overijssel (OP Oost)
- Stimulus (OP Zuid)
- Kansen voor West (OP West)
Grensoverstijgende regio’s
- Interreg Vlaanderen Nederland (VL-NL)
- Interreg Duitsland-Nederland (DU-NL)
- Interreg Euregio Maas-Rijn (EMR)
- Interreg 2 Zeeën
Wat heeft het opgeleverd?
De eerstvolgende evaluatie staat gepland voor 2024.
Beleidsevaluatie Europees Fonds Regionale Ontwikkeling (EFRO) 2007-2013